Ksylitol to produkt, który znajdziemy już w większości sklepów spożywczych. Często ksylitol służy jako zamiennik białego cukru, mając być jego zdrowszą alternatywą. Wraz z rosnącym trendem zdrowego odżywiania, a także coraz większą świadomością konsumentów, ksylitor coraz bardziej zyskuje na popularności. Wiele osób korzysta z niego, choć do końca nie wie co to jest ksylitol, a także czy ksylitor jest zdrowy. W poniższym artykule rozwiejmy wszelkie wątpliwości. Z tego tekstu dowiesz się m.in. co to jest ksylitor, czy ksylitol jest zdrowy, a także jakie właściwości i wartości odżywcze ma ksylitol.
SPIS TREŚCI
- Czym jest ksylitol?
- Z czego jest ksylitol
- Czy ksylitol jest zdrowy?
- Ksylitol właściwości
- Ksylitol wartości odżywcze
- Produkty, w których znajdziemy ksylitol
- Czy ksylitol nadaje się do wypieków?
- Czy ksylitol jest zdrowy dla cukrzyków?
- Wady ksylitolu
- Podsumowanie
Czym jest ksylitol?
Odpowiadając na pytanie co to jest ksylitol warto zwrócić uwagę na dwie ścieżki definicyjne. Pierwszą z nich możemy nazwać praktyczną. Zgodnie z nią ksylitol to naturalny słodzik, który często bywa określany również cukrem brzozowym. W codziennej diecie bywa wykorzystywany jako zamiennik cukru, ponieważ charakteryzuje się niższą kalorycznością oraz niższym indeksem glikemicznym. Ksylitol jest często nazywany cukrem brzozowym, ponieważ pierwotnie pozyskiwało się go z kory brzozy. Obecnie jednak produkcja ksylitolu jest nieco bardziej skomplikowana.
Druga definicja, która odpowiada na pytanie co to jest ksylitol, skupia się na jego budowie chemicznej. Zgodnie z nią ksylitol jest cukrem alkoholowym, a dokładniej pięciowęglowym alkoholem polihydroksylowym. Warto jednak mieć na uwadze, że ksylitol nie ma zbyt wiele wspólnego ani z cukrem (poza wyglądem i słodkim smakiem), ani z alkoholem, który znamy ze sklepowych półek.
Z czego jest ksylitol?
Ksylitol jest naturalnym związkiem i występuje w wielu owocach i warzywach. Ksylitol znajdziemy także w organizmie człowieka, gdzie powstaje w wyniki procesów przemiany materii. Odpowiadając jednak na pytanie z czego jest ksylitol, musimy sięgnąć do podstawowej wiedzy z zaczerpniętej z lekcji chemii.
Ksylitol może być produkowany na różne sposoby, choć współcześnie korzysta się często z procesów chemicznych, takich jak ekstrakcja, oczyszczanie, hydroliza, fermentacja i krystalizacja.
Na pierwszym etapie, jakim jest ekstrakcja wykorzystuje się różne rodzaje roślin, takich jak drewno brzozy, kukurydza czy trzcina cukrowa. To właśnie z nich, w wyniku kolejnych procesów chemicznych powstaje ksylitol. Roślina ta jest poddawana procesowi ekstrakcji, w którym celuloza i lignina są oddzielane od ksylitolu. W efekcie otrzymuje się roztwór ksylitolu, który następnie poddawany jest kolejnym procesom. Warto jednak zaznaczyć, że proces produkcji ksylitolu może różnić się w zależności od producenta.
Czy ksylitol jest zdrowy?
Jak już wiemy, ksylitol jest współcześnie często wykorzystywany przez osoby na diecie, redukujące liczbę spożywanych kalorii, a także przez diabetyków. Ksylitol jest także związkiem, który często jest stosowany w "zdrowszych" produktach o obniżonej liczbie kalorii lub tych bez dodatku białego cukru. Uzasadnionym jest jednak pytanie o to, czy rzeczywiście ksylitol jest zdrowy.
Odpowiedz na pytanie o to, czy ksylitol jest zdrowy jest prosta otóż spożywany w odpowiednich ilościach z pewnością jest zdrowszy od cukru białego. Głównymi powodami, dla których ksylitol zdaje się być lepszy od cukru jest między innymi niższy indeks glikemiczny w przypadku ksylitolu, a także mniejsza ilość kalorii oraz mniejsze ryzyko wystąpienia próchnicy niż w przypadku cukru.
Ksylitol właściwości
Cukier brzozowy ma kilka ważnych właściwości. Wiele spośród właściwości ksylitolu odpowiada jednocześnie na pytanie o to, czy ksylitol jest zdrowy, a także sugeruje, dlaczego bywa stosowany jako zamiennik cukru, gdyż lista właściwości zdrowotnych ksylitolu jest spora.
Przechodząc do kwestii właściwości ksylitolu warto zwrócić uwagę na przynajmniej kilka z nich. Po pierwsze, ksylitol jest słodki, dzięki czemu może zastępować cukier np. w kawie czy wypiekach. Z tego też powodu producenci często stosują ksylitol jako substytut cukru oferując produkty z niższą liczbą kalorii.
Kolejną ważną właściwością ksylitolu jest niski indeks glikemiczny (IG). Indeks glikemiczny jest wskaźnikiem, który mówi nam przede wszystkim o tym, jak dany produkt wpływa na stężenie glukozy we krwi w ciągu około 2 godzin od spożycia. Za produkty o niskim stężeniu uznaje się te, których indeks glikemiczny nie przekracza około 50. W przypadku cukru indeks glikemiczny wynosi około 60-70. Natomiast indeks glikemiczny ksylitolu to zaledwie ok. 8.
Kolejną ważną cechą ksylitolu jest to, że powoduje on próchnicy, co w przypadku cukru może być dużym problemem. Jedną z unikalnych właściwości ksylitolu jest to, że nie ulega on fermentacji w jamie ustnej, więc bakterie te nie mogą wykorzystać ksylitolu jako źródła energii, co zmniejsza ryzyko powstawania kwasów, które mogą uszkadzać szkliwo zębów i prowadzić do próchnicy.
Ksylitol wartości odżywcze
Choć ksylitol zdaje się być zdrowszą alternatywą, nie oznacza to, że jest pozbawiony kalorii. Ksylitol ma około 40% mniej kalorii od zwykłego, białego cukru. Nie zawiera przy tym witamin, ani minerałów.
Wartości ksylitolu na 100 gramów prezentują się następująco:
- W ksylitolu znajduje się około 240 kcal (wobec 400 kcal w cukrze białym),
- W ksylitolu znajduje się 100 gramów węglowodanów (tak samo jak w cukrze),
- W ksylitolu znajduje się 0 gramów białka i 0 gramów tłuszczy (tak samo jak w cukrze).
Wartości odżywcze ksylitolu są podobne do innych cukrów alkoholowych, takich jak erytrytol czy sorbitol. Jednak należy zauważyć, że wartości te mogą się nieznacznie różnić w zależności od marki i produktu.
Produkty, w których znajdziemy ksylitol
Ksylitol znajduje się w wielu produktach, spośród których część z pewnością większość osób spożywa każdego dnia. Wśród najpopularniejszych znajdziemy m.in. gumy do żucia – dzięki czemu przyczyniają się one do zapobiegania próchnicy.
- To może Cię zainteresować: Oznaczenia żywności – wymagania dotyczące znakowania żywności
Ksylitol znajdziemy także w takich produktach jak pastylki do ssania, ale również desery i słodycze. Szczególnie często ksylitol jest wykorzystywany w produktach "bez cukru". Gdy widzimy takie oznaczenie na produktach, z dużym prawdopodobieństwem mamy wtedy do czynienia właśnie z ksylitolem jako zamiennikiem cukru.
Czy ksylitol nadaje się do wypieków?
Ksylitol jest podobny do cukru nie tylko w smaku. Ten zamiennik zachowuje się również podobnie do cukru w piekarniku. Nie ma więc przeciwskazań do tego, by ksylitol stosować do wypieków.
Warto jednak mieć na uwadze, że ksylitol może wpłynąć na konsystencję wypieków, ponieważ jest w mniejszym samym stopniu niż cukier higroskopijny, czyli ma mniejszą zdolność do absorbowania wilgoci z otoczenia.
Poza tym, stosując ksylitol do wypieków zamiast cukru warto mieć na uwadze, że brązowieje on szybciej od cukru. Zaleca się zatem obniżenie temperatury pieczenia o około 25 stopni i ewentualnie skrócenie czasu pieczenia.
Warto także mieć świadomość tego, że ksylitol w dużych dawkach może powodować dolegliwości żołądkowe.
Czy ksylitol jest zdrowy dla cukrzyków?
Ksylitol jest zalecanym niskokalorycznym substytutem cukru dla osób z cukrzycą oraz dla tych, którzy przestrzegają diety o ograniczonej zawartości cukru. Jest szczególnie polecany dla osób z cukrzycą, ponieważ jest metabolizowany bez udziału insuliny. Oznacza to, że nie powoduje gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Dodatkowo, ksylitol może być wykorzystywany jako źródło energii w produktach przeznaczonych do żywienia pozajelitowego.
- Sprawdź też: Czym są owoce miękkie – jakie są owoce miękkie?
Warto również podkreślić, że ksylitol pełni rolę prebiotyku, co oznacza, że wspomaga rozwój korzystnej flory bakteryjnej jelit. W przeciwieństwie do tradycyjnego cukru, ksylitol nie służy jako pokarm dla szkodliwych bakterii w jelitach, co może przyczynić się do utrzymania zdrowej równowagi mikroflory jelitowej.
Wady ksylitolu
Właściwości zdrowotne ksylitolu to jedno, ale stosując ten zamiennik cukru warto mieć także na uwadze wady. Wśród głównych wad ksylitolu wymienia się jego właściwości przeczyszczające. Spożycie większych ilości ksylitolu może spowodować dolegliwości żołądkowe - efekt przeczyszczający lub działanie osmotyczne, prowadzące do biegunki.
Co ważne, ksylitol nie może być spożywany (nawet w małej ilości!) przez zwierzęta, ponieważ wykazuje w stosunku do niektórych (np. psów) działanie toksyczne takie jak uszkodzenie wątroby czy obniżenie cukru we krwi.
Praktyczną wadą ksylitolu jest także jego cena, która w porównaniu do cukru może być nawet kilkukrotnie wyższa.
Podsumowanie
Ksylitol jest coraz częściej stosowany w produkcji różnych artykułów spożywczych. W dobie rosnącego trendu, jakim jest dbałość o zdrowie, także sami konsumenci chętniej sięgają po produkty pozbawione cukru, a także ksylitol w czystej postaci stosując go jako zamiennik białego cukru. Tym bardziej warto znać zarówno właściwości ksylitolu, jak również jego wady.
Foto: StockAdobe(mnimage)
