Twarogi, warianty kanapkowe i pleśniowe, odmiany twarde, dojrzewające czy wiejskie – ser nie jedno ma imię. A wspomniane kategorie to tylko część tego co możemy znaleźć w całym segmencie. Nabiał, podobnie jak wiele innych działów spożywczych doświadczył w ostatnich miesiącach wzrostów cen. Niemniej nadal jest to ciesząca się dużą popularnością wśród konsumentów kategoria.
Polska jest jednym z największych producentów serów w Unii Europejskiej. Obecnie zajmujemy 5. miejsce. Liderem we Wspólnocie są Niemcy, gdzie produkcja w 2020 roku osiągnęła poziom 2,4 mln ton. Przed nami są jeszcze Francja – 1,9 mln ton, Włochy – 1,3 mln ton oraz Holandia z wynikiem 1 mln ton. Jak wynika z raportu o rynku serowym przygotowanego przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, w latach 2004-2020 produkcja serów i twarogów w naszym kraju wzrosła o 65% i osiągnęła rekordowy wynik 960 tys. ton.
Struktura kategorii serów
Oczywiście na sklepowych półkach znajdziemy bardzo wiele odmian serów. Szerokość asortymentu najczęściej uzależniona jest od powierzchni sprzedaży – im większa – tym oferta jest bardziej różnorodna.
Jak wynika z danych KOWR, w 2020 r. w strukturze produkcji tego segmentu dominowały sery twarogowe (51%) i podpuszczkowe dojrzewające (37%). Dalej uplasowały się sery topione (8%) i pozostałe warianty (4%). Zdaniem analityków KOWR na szczególną uwagę zasługują sery podpuszczkowe dojrzewające, których wartość produkcji w 2019 r. stanowiła 51% wartości produkcji sprzedanej serów i twarogów ogółem (11 mld zł) i wyniosła około 5,6 mld zł.
W latach 2014-2019 produkcja serów dojrzewających wzrosła z 301 tys. ton do 373 tys. ton, czyli o 24%. Zgodnie z analizami Głównego Urzędu Statystycznego – w 2020 r. zakłady przetwórcze wyprodukowały 358 tys. ton serów podpuszczkowych dojrzewających.
Preferencje Polaków
SW Research przeprowadziło badanie na temat preferencji Polaków względem kategorii serów[1]. Jak się okazuje, wielu z nas produkty z tego segmentu spożywa niemal codziennie. Czterech na pięciu respondentów (80,6%) sięga po sery żółte przynajmniej kilka razy w tygodniu. Co najmniej raz dziennie wybiera je co trzeci badany (34,0%), z czego 13,5% spożywa je nawet kilka razy w ciągu dnia. Niewielka grupa osób – tj. 2,0% respondentów – w ogóle nie spożywa żółtych serów.
Ciekawe wnioski płyną też z pytania o motywy zakupu produktów z omawianej kategorii[2]. Najwięcej respondentów deklarujących spożycie serów żółtych przy ich wyborze zwraca uwagę na smak produktu (63,3%), cenę produktu (44,0%), markę producenta (35,6%), swoje przyzwyczajenia żywieniowe (24,9%) oraz dostępne promocje (24,4%).
Sprzedaż serów
Jednymi z najpopularniejszych wśród polskich konsumentów produktami z kategorii są sery paczkowane. Ich wartość, zgodnie z danymi NielsenIQ[3], sięga 7,5 mld złotych.
W ostatnim roku wspomniana kategoria odnotowała wzrost wartości o 2,2% w porównaniu do poprzedniego okresu. Największy segment, czyli paczkowane sery białe spadły na wolumenie o 1,1%, jednak urosły na wartości o 1,3%. Wśród serów białych w ostatnim roku niższą o 4% sprzedaż wolumenową odnotowały serki wiejskie, a coraz większą popularnością cieszyła się mozzarella ze wzrostem wolumenu o 6,5% w porównaniu do okresu MAT październik 2020. Drugi pod względem wielkości segment serów, czyli paczkowane sery twarde zanotowały wzrost wolumenu o 0,9% oraz wartości o 3,5%. Segmentem, który rozwija się najbardziej dynamicznie są paczkowane sery pleśniowe, które po 12% wzroście wolumenowym w poprzednim okresie, w tym roku wzrosły o 4% w porównaniu do okresu MAT październik 2020. Z kolei po wzrostach w poprzednim roku niższą sprzedaż odnotował segment sera topionego, notujący spadek o 3,7% pod kątem wolumenu.
Jak podkreśla Nikodem Pankowiak, analityk danych sprzedażowych w Centrum Monitorowania Rynku, wartość sprzedaży serów twarogowych w sklepach małoformatowych do 300 mkw. spadła w okresie ostatnich 12 miesięcy (kwiecień 2021-marzec 2022) o 10% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej, spadając także o ok. 4% w I kwartale br. w stosunku do I kwartału 2021 r. Z kolei sery pleśniowe zanotowały w okresie kwiecień 2021-marzec 2022 spadek wartości sprzedaży o ok. 4%, a serki wiejskie – nieznaczny wzrost o ok. 1%.
Sery twarogowe znajdziemy w 7 na 10 sklepów małoformatowych, sery pleśniowe – w co drugim z nich, a serki wiejskie w 8 na 10 placówek małego formatu. Średnia cena za kilogram serów twarogowych w I kwartale br. wyniosła ok. 18 zł i była już o ok. 2,50 zł wyższa niż w analogicznym okresie rok wcześniej. W przypadku serów pleśniowych to ponad 45 zł za kilogram (również wzrost o ok. 2,50 zł), a serków wiejskich – 14,50 zł (wzrost o ok. 1,70 zł).
Średnio w sklepach małoformatowych można znaleźć 5 wariantów serów twarogowych, tyle samo rodzajów serów pleśniowych i trzy – serków wiejskich. Jak wskazuje Nikodem Pankowiak, liderem pod względem udziałów w wartości sprzedaży serów twarogowych w okresie kwiecień 2021-marzec 2022 jest firma OSM Piątnica (ponad 27%), serów pleśniowych – Mleczarnia Turek (marka NaTurek, ponad 38%) a serków wiejskich – również OSM Piątnica (ponad 67%).
Sery eksportowym dobrem Polski
Jak wynika z analiz KOWR – globalny popyt na wyroby serowarskie skutkuje rozwojem eksportu polskich serów. W latach 2004-2020 sprzedaż zagraniczna serów i twarogów zwiększyła się ponad czterokrotnie – ze 191 mln euro do 823 mln euro. Co więcej, w okresie pierwszych siedmiu miesięcy 2021 r. utrzymywał się wzrost wartości wywozu tego asortymentu. Przychody uzyskane z eksportu serów i twarogów sięgnęły 518 mln euro, czyli były o 8% wyższe niż w tym samym okresie 2020 r.
Sery i twarogi zajmują dominującą pozycję w strukturze wywozu produktów mlecznych (w okresie styczeń-lipiec 2021 r. – 34%). Największy udział w strukturze wywozu serów i twarogów – 60-70% – stanowią, cieszące się uznaniem zagranicznych importerów, sery dojrzewające. W latach 2014-2020 z Polski wywożono średnio 45% wolumenu krajowej produkcji tego asortymentu – czytamy w raporcie KOWR.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że w czasie siedmiu miesięcy 2021 r. Polska uzyskała dodatnie saldo obrotów handlowych serami dojrzewającymi. Z kolei ze wstępnych danych Ministerstwa Finansów wynika, że w okresie styczeń-lipiec 2021 r. producenci wyeksportowali 99 tys. ton serów dojrzewających. Takie działanie dało wynik 351 mln euro, jest to odpowiednio o 2% i 5% więcej niż w analogicznym okresie 2020 r.
Sery dojrzewające z Polski trafiają przede wszystkim do krajów unijnych (w okresie styczeń–lipiec 2021 r. – 60% sprzedaży, czyli 60 tys. ton). Głównymi kirunkami są:
- Czechy (13% – 13 tys. ton),
- Włochy (9% – 8 tys. ton),
- Słowacja (7% i 7 tys. ton),
- Niemcy (po 7% i po 7 tys. ton),
Poza UE polskie sery dojrzewające znajdują nabywców głównie:
- na Ukrainie (10% – 10 tys. ton),
- w Arabii Saudyjskiej (7% – 7 tys. ton),
- Wielkiej Brytanii (5% – 5 tys. ton)
- Libii, Izraelu i Panamie (po 2% – po 2 tys. ton).
Sery to kategoria, która z pewnością ma potencjał rozwojowy – zarówno na terenie kraju, jak w działalności eksportowej. Póki co rosnące ceny są akceptowane przez amatorów kategorii, ale to zjawisko powszechne w obliczu inflacji dotykającej większość segmentów spożywczych.
Fot. stockAdobe(OlesyaSH)
[1] Panel Handlu Detalicznego, rynek: Cała Polska (Food); wolumen, wartość; okres: listopad-październik 2019, listopad-październik 2020, listopad-październik 2021; kategorie: jogurty, kefiry, mleko, roślinne substytuty mleka, maślanki, sery paczkowane, słodkie serki (definicje NielsenIQ).
[2] Badanie przeprowadzone przez SW Research metodą CAWI w kwietniu 2022 r. na grupie 787 osób.
[3] Panel Handlu Detalicznego, rynek: Cała Polska (Food); wolumen, wartość; okres: listopad-październik 2019, listopad-październik 2020, listopad-październik 2021; kategorie:
jogurty, kefiry, mleko, roślinne substytuty mleka, maślanki, sery paczkowane, słodkie serki (definicje NielsenIQ).
![Kawa czy herbata? Rozstrzygamy odwieczny spór [ANALIZA KATEGORII]](https://dtg3amrpoxtmd.cloudfront.net/static/img/dummy.51c95f9f6532.png)
