Wydatki Polaków na jedzenie zmieniają się na przestrzeni lat. Istotny wpływ mają na nie między innymi czynniki ekonomiczne, jak chociażby inflacja, która w ostatnich latach jest odmieniana przez wszystkie przypadki. Niezaprzeczalnym faktem jest jednak, że zakupy spożywcze to podstawowy element codziennego życia. Niektórzy robią je chętnie, inni z poczucia obowiązku, część wykonuje je z listą, pozostali niezaplanowanie. Bez względu na sposób, w jaki są one organizowane, kluczową kwestią pozostają finanse. Sprawdzamy, ile Polacy wydają na jedzenie miesięcznie.
Ile przeciętny Polak wydaje na jedzenie w ciągu miesiąca?
Jak wynika z raportu "Sytuacja gospodarstw domowych w 2023 r. w świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych" zrealizowanego przez GUS wynika, że w ubiegłym roku realny wzrost przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na 1 osobę w gospodarstwach domowych wyniósł 2,1% osiągając wartość 2 678 zł w zaokrągleniu do 1 zł.
Przeciętne miesięczne wydatki na 1 osobę w gospodarstwach domowych osiągnęły wartość 1 636 zł i były wyższe nominalnie o 9,4% i realnie niższe o 1,8% od wydatków w 2022 r. To znaczy, że w odniesieniu do cen bieżących były wyższe o ponad 9%, jednak skorygowane o inflację i wyrażone w cenach stałych – zmniejszyły się o blisko 2%. Wydatki na towary i usługi konsumpcyjne wyniosły w 2023 r. 1 580 zł i były nominalnie wyższe o 9,8%, a realnie niższe o 1,5% w porównaniu do wydatków z 2022 r.
W 2023 roku, podobnie jak w latach poprzednich, wydatki na żywność i napoje bezalkoholowe miały najwyższy udział w strukturze wydatków – 27,2%. W 2022 r. wynosiły nieco mniej, bo 26,6%.
Jak wynika z danych w 2023 r. spadło spożycie większości podstawowych artykułów żywnościowych. Eksperci z GUS uważają, że wpływ na to mogły mieć: wzrost wydatków na gastronomię oraz wzrost cen żywności i napojów bezalkoholowych.
Z badania "Nawyki zdrowotne i żywieniowe Polaków w czasach wielkiej inflacji - RAPORT 2023 – MyBestPharm" wynika, że 37,3% respondentów w ciągu miesiąca wydaje na jedzenie od 1500 do 2000 zł. 21,4% przeznacza na te wydatki od 2001 do 3000 zł, a 19,4% ankietowanych od 1001 do 1500 zł. Blisko 18% badanych odpowiedziało, że ich miesięczne wydatki na jedzenie wynoszą do 1000 zł, z kolei 4% pytanych wydaje więcej niż 3000 zł.
Kwoty przeznaczane na artykuły spożywcze różnią się w zależności od regionu Polski. Najwięcej wydają mieszańcy Wrocławia – ponad 75% badanych z tego miasta wydaje na jedzenie ponad 1500 zł miesięcznie. Z kolei najmniej na żywność przeznaczają osoby mieszkające w Łodzi – blisko 60% deklaruje wydatki powyżej 1500 zł.
Jak często Polacy robią zakupy spożywcze?
Jak wynika z raportu Maczfit dot. nawyków żywieniowych, mieszkańcy Polski często odwiedzają sklepy spożywcze. Najwięcej, bo 40,4% badanych, odpowiedziało, że robi zakupy kilka razy w tygodniu. Nieco mniej – 37,2% – raz w tygodniu. 14,5% ankietowanych odwiedza placówki handlowe dwa/trzy razy w miesiącu, a 6,1% codziennie. Najmniejszą grupę stanowią osoby, które uzupełniają domowe zapasy raz na miesiąc (1,9% odpowiedzi).
Analitycy zauważają, że nie ma dużej korelacji między częstotliwością zakupów a liczbą osób, dla których są one robione. Odpowiedzi "kilka razy w tygodniu" udzielali najczęściej ankietowani, którzy kupują artykuły spożywcze dla jednej osoby (40,15%), trzech osób (41,41%), czterech (57,73%) oraz dla pięciu i więcej (45%). Osoby wykonujące zakupy dla dwojga najczęściej robią je raz w tygodniu (44,59%). Codzienne zakupy najczęściej robią ci, którzy przygotowują posiłki dla pięciu lub więcej osób (42,85%).
Średni wydatek podczas jednej wizyty w sklepie
Z raportu Maczfit wynika, że w 2021 i 2022 roku podczas jednorazowej wizyty w sklepie, Polacy wydawali najczęściej do 51 zł do 150 zł. 25,6% osób odpowiedziało, że jednorazowo wydaje 51-100 zł, 24% na zakupy przeznacza 101-150 zł. Mniejszą grupę stanowią osoby (17,3%), które jednorazowo w placówce handlowej zostawiają 151-200 zł. 11,1% badanych wydaje 201-250 zł, a 7,9% od 251 do 300 zł. Więcej na jednorazowe zakupy wydaje 7,9% pytanych.
Wydatki na żywność w Polsce różnią się w zależności od miejsca zamieszkania. Poniżej 100 zł podczas jednorazowej wizyty w sklepie najczęściej wydają mieszkańcy Krakowa, Warszawy i Poznania. Te osoby także częściej odwiedzają sklepy. 100-200 zł podczas jednej wizyty w sklepie najczęściej wydaje się w Szczecinie, Bydgoszczy i Wrocławiu. Najwięcej osób wydających na jedzenie podczas jednorazowej wizyty w sklepie między 200-300 zł mieszka w Katowicach, Bydgoszczy i Poznaniu.
Wydatki Polaków na jedzenie na tle Europy
Z badania "Gfk Retail Purchasing Power Europe" zrealizowanego przez GfK – an NIQ Company wynika, że średnia siła nabywcza w handlu detalicznym w Europie wynosi 6 517 euro na mieszkańca. Najwięcej w tym sektorze mają do wydania mieszkańcy Luksemburga (12 067 euro) i Szwajcarii (11 617 euro). Europejska średnia wynosi 6 517 euro na mieszkańca.
Polska plasuje się niemal na końcu rankingu. Przeciętny Polak wydaje w sklepach 4 051 euro w skali roku. Mniej wydają tylko mieszkańcy Serbii, Bułgarii i Rumunii.
Z kolei eksperci z międzynarodowej firmy Picodi przenalizowali dane statystyczne ze 105 państw i zbadali jakie kwoty wydają na żywność mieszkańcy różnych regionów świata. Okazało się, że w zależności do kraju konsumenci wydają od kilku procent do ponad połowy wszystkich wydatków konsumpcyjnych na jedzenie. W Polsce odsetek ten wynosi 17,2% – podobnie jak w Portugalii (17,5%) czy Grecji (17,6%). Mieszkańcy Niemiec przeznaczają 12% swojego miesięcznego budżetu na żywność, Czesi – 16,1%, Słowacy – 19,6%, a Rosjanie – 29%.
W Europie kwotowo najwięcej wydają Szwajcarzy (325 euro/miesiąc), mieszkańcy Norwegii (308 euro/miesiąc) i Danii (281 euro/miesiąc). Z kolei wydatki na żywność u przeciętnego Polaka wynoszą 128 euro na miesiąc. Mniej wydają mieszkańcy Europy Wschodniej, tj. Białorusi, Ukrainy czy Bułgarii.
Na co wydajemy najwięcej?
Z najnowszych danych NielsenIQ wynika, że tzw. koszyk podstawowych wydatków spożywczych i chemicznych w 2023 r. wart był 275,3 mld zł. Wydatki na produkty spożywcze wyniosły 200,5 mld zł, co oznacza wzrost o 11,8% w stosunku do 2022. Rynek FMCG rośnie, jednak wynika to z wyższych cen, a nie większego wolumenu sprzedaży.
Struktura wydatków nieznacznie się zmienia od lat i niezmiennie największą część wydatków Polaków stanowią alkohole – z danych NielsenIQ wynika, że w 2023 r. na piwo wydano w Polsce 22,8 mld zł, a na wódkę 16,8 mld zł. To jednak nie oznacza, że branża alkoholowa radzi sobie bardzo dobrze. Mimo dużych wydatków na tę kategorię, Polacy deklarują, że chcą oszczędzać i kupować mniej napojów alkoholowych.
Z badań przeprowadzonych przez NielsenIQ w styczniu 2024 r. wynika, że 40% osób planuje kupować mniej trunków przez najbliższy rok. To jednak mniejszy odsetek niż w 2023 r., kiedy takiej odpowiedzi udzieliło 46% respondentów. O mniejszych zakupach alkoholowych świadczą także wyniki sprzedażowe. Od stycznia do kwietnia br. wielkość sprzedaży branży FMCG urosła o 1,4%, podczas gdy kategoria alkoholi spadła o 1,9%.
Alkohol stanowi ok. 20% wartości zakupów spożywczych Polaków. Kolejne miejsce w zestawieniu zajmuje pakowane mięso, na które Polacy wydają rocznie 9 mld zł. Dalej plasują się: napoje gazowane (7,6 mld zł), woda mineralna (6,9 mld zł), kawa (5,4 mld zł), mleko (5,1 mld zł), masło i margaryna (5,1 mld zł), soki i nektary owocowe (4,9 mld zł) i biały ser (4,9 mld zł).
Wpływ inflacji na wydatki żywieniowe
Szczyt inflacji w Polsce przypadł na luty 2023 roku – wskaźnik ten wynosił wówczas 18,4%. Wysokie ceny sprawiły, że Polacy zmienili swoje zwyczaje zakupowe i dostosowali wydatki żywieniowe do podwyżek w sklepach – ograniczyli liczbę kupowanych produktów. Mimo że od momentu najwyżej inflacji minęło już wiele miesięcy i jej wartość spadła – inflacja w czerwcu 2024 wyniosła 2,6% – to konsumenci wciąż zachowują ostrożność w swoich decyzjach zakupowych.
Z badania "Nawyki zdrowotne i żywieniowe Polaków w czasach wielkiej inflacji – RAPORT 2023 – MyBestPharm" wynika, że 50% konsumentów ograniczyło wydatki na jedzenie z powodu inflacji. 36% pytanych nie wprowadziło oszczędności, a 14% odpowiedziało "trudno powiedzieć".
Z kole z raportu Shopper Trends zrealizowanego przez NielsenIQ wynika, że po kilku latach ograniczania zakupów, Polacy zaczynają kupować coraz więcej. W lutym 2024 wartość sprzedaży FMCG wzrosła o 5% rdr., a wolumen urósł o 2,8% rdr. Jak zaznaczają eksperci, sytuacja się poprawia, konsumenci zaczynają kupować więcej, jednak wciąż pozostają ostrożni w swoich wyborach.
Rynek jest daleki od hurraoptymizmu. To wciąż nie jest etap, w którym napełniamy koszyki bez opamiętania. W kolejnych miesiącach spodziewamy się raczej sukcesywnego, lekkiego wzrostu wolumenu zakupów, a nie gwałtownych zmian.
Z raportu "Ranking Popularności Marek FMCG 2023" zrealizowanego przez Listonic Ads wynika, że inflacja wpłynęła na zwyczaje Polaków. Konsumenci coraz częściej zwracają uwagę na promocje dostępne w gazetkach i aplikacjach.
Podobne wnioski wyciągnęła pracownia Kantar Polska. Jak wynika z ich badania obecnie prawie każdy konsument (98% badanych) robi przynajmniej część zakupów w sklepach, których oferty promocyjne widział w gazetkach. Wśród nich 42% badanych wybiera sklepy wyłącznie w oparciu o informacje z gazetek. Pozwala im to obniżyć wydatki poprzez porównywanie i wybieranie najkorzystniejszych cenowo ofert. Najczęściej Polacy szukają w nich rabatów na warzywa, owoce i mięso.
Inflacja wpłynęła także na wolumen sprzedaży. W badaniu Shopper Trends NIQ przeanalizowano dane roczne (marzec 2023-luty 2024) i półroczne (wrzesień 2023-luty 2024) dot. wartości i wolumenu sprzedaży. Wynika z nich, że wolumen kategorii takich jak piwo, wódka, chipsy i popcorn spada. Z kolei zwiększył się dla wędlin paczkowanych, wody i białego sera. Segmenty takie jak kawa i mleko pozostają stabilne.
Podsumowanie
Ponad 1/3 Polaków miesięcznie wydaje na jedzenie od 1500 do 2000 zł. Część konsumentów stara się te wydatki ograniczać, między innymi ze względu na wysokie ceny – zmuszona jest oszczędzać by zmieścić się w domowym budżecie. Choć inflacja wpłynęła na decyzje zakupowe konsumentów, struktura wydatków od lat nieznacznie się zmienia.
foto: mat. redakcji
