Wydawanie reszty w sklepie może być nie tylko stresujące, ale także kłopotliwe – zarówno dla klienta, jak i dla sprzedawcy. Nic więc dziwnego, że często stajemy przed pytaniem dotyczącym tego, czy rzeczywiście sprzedawca ma obowiązek wydać resztę. W związku z tym, że sprawa budzi wiele emocji, zwróciliśmy się z tym pytaniem do UOKiK. Wydawanie reszty okazuje się bowiem dosyć skomplikowaną kwestią. Co o wydawaniu reszty w sklepie mówią przepisy? Co radzi zrobić UOKiK, gdy sprzedawca nie ma jak wydać reszty? Już odpowiadamy!
Spis treści:
- Czy sprzedawca ma obowiązek wydać resztę?
- Co grozi za brak wydania reszty?
- Czy sprzedawca może odmówić sprzedaży?
- Czy klient musi mieć odliczoną kwotę za zakupy?
- Co w przypadku kiedy sprzedawca nie ma wydać reszty?
- Podsumowanie
Czy sprzedawca ma obowiązek wydać resztę?
Wydawanie reszty w sklepie oraz ogólnie kwestia tego, czy sprzedawca ma obowiązek wydać resztę są sprawami spornymi. W końcu udając się do sklepu klienci często nie znają dokładnej ceny danego produktu w placówce, a co za tym idzie – mogą nie być w stanie przygotować dokładnie odliczonej kwoty pieniędzy. Co dzieje się zatem w sytuacji, w której sprzedawca rzeczywiście nie ma jak wydać reszty? O wydawanie reszty w sklepie spytaliśmy UOKiK, czyli polski Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta.
UOKiK przyznał nam, że obszar wymiany handlowej, jakim jest wydawanie reszty rzeczywiście „nie został precyzyjnie uregulowany żadnym z przepisów”. Oznacza to zatem, że odpowiedź na pytania dotyczące wydawania reszty w sklepie mogą nie mieć jednoznacznego rozstrzygnięcia.
Spróbujmy jednak przyjrzeć się temu, co prawo mówi o kwestii wydawanie reszty w sklepie. Przepisy zawarte w Kodeksie Cywilnym określają obowiązek leżący na sprzedawcy, który ma przekazać kupującemu towar. Jak jednak czytamy dalej, to kupujący „zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę”. W przepisie tym nie ma ani słowa o obowiązku wydawania reszty przez sprzedawcę.
Wyjątkiem jest sytuacja, w której w drodze zarządzenia w czasie zawarcia umowy ustalana jest cena ściśle określona, która w Kodeksie Cywilnym nazywana jest również ceną sztywną. Wtedy, jak czytamy w przepisach, „sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę” (art. 537 KC).
Co grozi za brak wydania reszty?
Wiemy już, że sprzedawca nie ma obowiązku wydawania reszty kupującemu, choć jednocześnie kwestia ta nie została bezpośrednio uregulowana przez przepisy prawa. W związku z tym odpowiedź na pytanie o to, co grozi za brak wydawania reszty brzmi – właściwie nic.
Tak samo jak klient nie ma obowiązku przychodzić z odliczonymi pieniędzmi, tak samo sprzedawca nie ma obowiązku posiadać drobnych, które posłużą mu do wydawania reszty. Zarówno w jednej, jak i drugiej sytuacji strony po prostu nie dokonają wymiany handlowej.
Jest to jednak sytuacja wyjątkowa, ponieważ ogólnie przepisy Kodeksu Cywilnego zobowiązują sprzedawcę do wydawania na rzecz kupującego towaru. Dodatkowo przepisy Kodeksu Wykroczeń określają karę, jaka grozi sprzedawcy za niewydanie towaru. W dalszej części artykułu przyjrzymy się temu, dlaczego w takim razie odpowiedź na pytanie o to, czy sprzedawca może odmówić wydawania reszty brzmi „tak”.
Czy sprzedawca może odmówić sprzedaży?
Wydawanie reszty w sklepie, a raczej sytuacja, w której sprzedawca nie ma jak wydać reszty w sklepie, może wiązać się z tym, że ten odmówi sprzedaży danego towaru. Sytuacja taka może mieć miejsce w momencie, kiedy klient chce kupić na przykład gumy do żucia i zapłacić za nie banknotem 200 zł. Sprzedawca może po prostu fizycznie nie mieć tak dużej ilości drobnych pieniędzy w kasie, aby wydać resztę klientowi, a w rezultacie – odmówić sprzedaży. Czy to legalne?
Według przepisów prawa przez umowę sprzedaży „sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz” (art. 535 KC). Jeszcze więcej na temat mówi nam Kodeks Wykroczeń, zgodnie z którym sprzedawca, który odmawia sprzedaży towaru bez uzasadnionej przyczyny podlega karze grzywny. Najprościej tłumacząc oznacza to, że sprzedawca nie może odmówić nam sprzedaży danego towaru. Jest jednak haczyk.
- To może Cię zainteresować: Chcesz sprzedawać, a nie wiesz od czego zacząć? Ile kosztuje otwarcie sklepu spożywczego?
Nieuregulowana pozostaje w dalszym ciągu kwestia taka jak wydawanie reszty w sklepie. Prawo po prostu nie odnosi się do takiej sytuacji. Pojawia się zatem pytanie, czy określona Kodeksie Wykroczeń kara dotyczy również sytuacji, w której sprzedawca odmawia sprzedaży towaru uzasadniając to brakiem możliwości wydawania reszty.
Odpowiedzi na to pytanie udzielił nam UOKiK. „Kodeks Cywilny dość ogólnie zwraca uwagę, że w drodze sprzedaży sprzedawca jest zobowiązany przekazać na kupującego własność rzeczy i wydać mu je. Z kolei po stronie nabywcy, czyli klienta, leży konieczność odebrania towaru i zapłacenia ustalonej ceny. W ocenie Prezesa UOKiK odmowa sprzedaży z powodu braku reszty nie jest >odmówieniem sprzedaży bez uzasadnionej przyczyny< (art. 135 KW)” – mówi Agata Charuba-Chadryś z Departamentu Komunikacji UOKiK.
Zatem odpowiedzieć na pytanie o to, czy sprzedawca może odmówić wydawania reszty, a w rezultacie odmówić sprzedaży danego towaru brzmi „tak”. Przynajmniej zgodnie z deklaracją UOKiK.
Czy klient musi mieć odliczoną kwotę za zakupy?
Skoro wiemy już, że odpowiedź na pytanie o to, czy sprzedawca ma obowiązek wydać resztę brzmi „nie”, warto zastanowić się nad tym, czy klient ma obowiązek mieć drobne w takim razie. Tutaj odpowiedź nie powinna być zaskakująca. Oczywiście, że klient nie musi mieć odliczonych pieniędzy – no chyba, że bardzo chce kupić dany towar. W innym wypadku musi liczyć się z tym, że sprzedawca może odmówić sprzedaży.
Choć przepisy prawa dokładnie tego nie regulują, to nie ma winnych w przypadku odmowy sprzedaży jakiegoś produktu z powodu braku możliwości wydania reszty. Kultowe już hasło „czy mogę być winny/winna grosika?” przeszło do historii przede wszystkim dlatego, że ludzie kierują się zasadami dobrego współżycia i niepisanej umowy społecznej.
Jeżeli klientowi zależy na zakupie danej rzeczy, to często jest on w stanie zgodzić się na to, że kasjer lub kasjerka będzie winna przysłowiowego „grosika”. Kwestia niewydania reszty grosza przez kasjera, jest zatem kwestią pewnej umowy, na którą większość ludzi po prostu się godzi.
Co w przypadku kiedy sprzedawca nie ma wydać reszty?
Sytuacja, w której sprzedawca nie ma jak wydać resztę za produkt zdarza relatywnie często – może mieć miejsce chociażby na stacji paliw, gdy przekroczymy o kilka groszy pełną kwotę, w małych sklepach spożywczych, w których ilość drobnych w kasie często uzależniona jest chociażby od pory dnia, czy nawet w wielkich placówkach handlowych, kiedy klient chce zapłacić za towar o niskiej wartości nominałem o dużej wartości. Sytuacje takie skłaniają do wielu pytań – z jednej strony o to, czy kasjer musi mieć jak wydać resztę, a z drugiej o to, czy klient musi mieć odliczoną gotówkę.
Jak już wyjaśniliśmy we wcześniejszej części artykułu, przepisy prawa nie są w tej kwestii jednoznaczne. W związku z tym spytaliśmy UOKiK o to, co powinien zrobić nieobsłużony z powodu braku reszty klient i gdzie ma zgłosić skargę. Agata Charuba-Chadryś z UOKiK-u powiedziała nam, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.
- Przeczytaj też: Czy można robić zdjęcia w sklepie?
„Wszystko to, co nieuregulowane, w trakcie transakcji zakupowej porządkują domyślne zasady dobrego współżycia społecznego i… konkurencja na rynku. Trudno sobie wyobrazić, że konsument powróci do sklepu gdzie notorycznie będą pojawiały się trudności z wydaniem reszty przy zakupie czy wręcz brak możliwości dokonania zakupu z tego powodu” – powiedziała przedstawicielka UOKiK.
Charuba-Chadryś dodała przy tym jednak, że nie oznacza to jednak, że zasady współżycia społecznego działają jednostronnie. „Łatwo zrozumieć, że próba zapłaty za towar o wartości 30 gr banknotem o nominale 200 zł nie będzie postrzegana pozytywnie przez sprzedawcę. Przepisy są bardzo istotnym elementem regulującym funkcjonowanie społeczeństw, warto jednak pamiętać o kwestiach tak fundamentalnych jak wzajemna życzliwość i uczciwość” – podsumowała.
Podsumowanie - wydawanie reszty w sklepie
Wydawanie reszty w sklepie jest kontrowersyjną kwestią, szczególnie jeśli chodzi o sytuację, w której sprzedawca odmówi sprzedaży danego towaru z powodu braku wystarczającej ilości drobnych w kasie. UOKiK odnosząc się do wydawania reszty w sklepie stoi po stronie sprzedawcy. Według urzędu brak możliwości wydania reszty jest odpowiednią przesłanką do odmowy sprzedaży produktu. W wielu sytuacjach kierujemy się jednak zasadami współżycia społecznego – jeśli zależy nam na zakupie danego produktu, jesteśmy w stanie odpowiedzieć twierdząco na pytanie kasjera o to, czy może być winny grosika.
foto: stockadobe(sebastiangora)
