Ledwo zapomnieliśmy o dwucyfrowych podwyżkach cen w sklepach, a już obserwatorzy rynku biją na alarm o powrocie przyspieszenia ich dynamiki. Majowe badanie cen w sklepach ujawniło podwyżki w przypadku dwunastu spośród siedemnastu analizowanych kategorii produktowych. Całościowo koszyk zakupowy poszedł w górę o 2,9% w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej.
Majowy wzrost cen podstawowych produktów był wyższy niż ten zanotowany zarówno w kwietniu, jak i marcu. Przypomnijmy, że wtedy wyniósł on kolejno 2,4% oraz 2,1% rok do roku. Jak podkreślają eksperci, jesteśmy obserwatorami istotnej zmiany trendu – z hamowania na przyspieszenie dynamiki wzrostu cen w sklepach detalicznych.
Ceny znowu w górę
W maju na 17 monitorowanych kategorii 12 wykazało jednocyfrowy wzrost rok do roku. Dla porównania w kwietniu było to 10 kategorii, a w marcu – 8). Dwucyfrowa podwyżka dotyczyła 1 grupy produktów (w kwietniu – 2, a w marcu – 1). Pozostałe kategorie odnotowały spadki cen w porównaniu do maja 2023 roku.
W podwyżkach eksperci upatrują powrotu stawki VAT na żywność. Przypomnijmy, że zerowy podatek na podstawowe produkty spożywcze obowiązywał do końca marca 2024 roku. Od kwietnia na wiele towarów dostępnych na półkach sklepów spożywczych obowiązywać zaczął ponownie 5%VAT. Obecnie obserwowane przyspieszenie dynamiki wzrostu cen ma być pokłosiem tej decyzji.
Dyskonty złagodziły raptowne wejście w podwyżki
Według analitów UCE Research, wzrost cen na półkach sklepowych o wysokość VAT-u jest nieunikniony. Dyskonty miały jednak zafundować polskim konsumentom "lekkie lądowanie". "(...) Wśród retailerów mówi się, iż przez walkę na ceny wśród dyskontów w kolejnych miesiącach po odmrożeniu VAT-u na żywność ceny będą wolniej wracały do właściwego stanu" – zdradzają eksperci.
Dr hab. Sławomir Jankiewicz z Uniwersytetu WSB Merito uważa natomiast, że wolniejszy wzrost cen tylko częściowo wynika z walki marketów. "Powodem jest też duży import gorszej jakościowo, ale taniej żywności z Rosji, Białorusi i Ukrainy. Inflacja w II połowie roku będzie rosła. Nie wiadomo tylko, jak bardzo" – dodaje.
Za te produkty płacimy coraz więcej
W maju na froncie drożyzny znalazły się słodycze i desery ze wzrostem o 12,9% rok do roku. W kwietniu w tym ujęciu zdrożały one o 10,6%, a w marcu – o 9,6%. W przypadku tej kategorii sytuacja jest stosunkowo jasna – drożeją surowce potrzebne do jej wytworzenia. W latach 2015-2019 tona kakao kosztowała 2500 dolarów. W pierwszym kwartale 2024 roku przekroczyła 6000 dolarów pokonując tym samym 46-letni rekord cen kakao.
Na drugim miejscu w zestawieniu jest chemia gospodarcza ze średnią podwyżką rdr. o 9,7%. W kwietniu rdr. podrożała o 7,7%, a w marcu – o 9,7%. Za tym wzrostem także stoją drożejące surowce. W tym przypadku mówimy jednak o ropie, gazie ziemnym i tłuszczach roślinnych.
Trzecią pozycję w rankingu zajmują napoje bezalkoholowe, które zdrożały rdr. o 6,3%. W kwietniu ich ceny rdr. poszły w górę o 8,1%, a w marcu – o 9,1%. "Wzrost cen cukru, wody, owoców i opakowań jest głównym czynnikiem ciągłych podwyżek. Znacząco też zwiększyły się koszty transportu z powodu rosnących cen paliw i opłat. Ponadto na ceny napojów bezalkoholowych miał wpływ wprowadzony w 2021 roku podatek cukrowy" – analizuje dr Joanna Wieprow.
Źródło danych: Dane pochodzą z cyklicznego raportu "Indeks cen w sklepach detalicznych" autorstwa UCE RESEARCH i Uniwersytetów WSB Merito. Analiza pokazuje średnią wartość cenową, notowaną miesiąc do miesiąca i rok do roku. W najnowszej odsłonie porównano wyniki z maja 2024 r. i analogicznego okresu z 2023 r. Dotyczyło to 17 kategorii i 100 najczęściej wybieranych przez konsumentów produktów codziennego użytku. Łącznie zestawiono ze sobą przeszło 68,4 tys. cen detalicznych z ponad 31,7 tys. sklepów należących do 56 sieci handlowych. Badaniem objęto wszystkie na rynku dyskonty, hipermarkety, supermarkety, sieci convenience oraz cash&carry docierające ze swoją ofertą do większości konsumentów w Polsce.
foto: mat. redakcji
