Sok zagęszczony jest doskonałą alternatywą dla jednej z pięciu dziennych porcji owoców i warzyw. Jak podaje WHO, produkty te stanowią podstawę piramidy żywieniowej człowieka, dlatego nie powinno ich zabraknąć w codziennej, zbilansowanej diecie dorosłych i dzieci. Jednak czy sok zagęszczony jest zdrowy i dla każdego stanowi idealny zamiennik owoców lub warzyw, czy istnieją przeciwskazania dla jego spożywania?
Spis treści:
- Czym są soki zagęszczone?
- Jak przygotowuje się soki zagęszczone?
- Czy soki zagęszczone są zdrowe?
- Korzyści zdrowotne soku zagęszczonego
- Zagrożenia zdrowotne soku zagęszczonego
- Jak spożywać sok zagęszczony, aby był zdrowy?
- Sok zagęszczony a koncentrat
- Soki odtworzone z soków zagęszczonych – co to oznacza?
Czym są soki zagęszczone?
Z badań przeprowadzonych przez prof. Bożenę Nosecką i Annę Bugałę z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB wynika, że soki zagęszczone oraz owoce mrożone zdominowały krajową produkcję przetworów owocowych w latach 2019-2021. W okresie tym soki zagęszczone stanowiły około 24% wolumenu eksportu przetworów owocowych i 23% wartości eksportu tych produktów. Oprócz tego udział w wolumenie sprzedaży osiągnął 34%, a w wartości produkcji 35%.
Bardzo często określenie "sok zagęszczony" bywa niezrozumiane przez konsumentów i traktowane jak synonim syropu owocowego. Dzieje się tak z powodu jego konsystencji, która przypomina miód. Powstaje on za sprawą skoncentrowania soku wyciśniętego z owoców, to znaczy odparowania znacznej części wody i aromatu z soku. Dzięki temu procesowi aż 6-krotnie zmniejszają swoją objętość, co ułatwia transport i przechowywanie z zachowaniem wartości odżywczych soku.
Jak przygotowuje się soki zagęszczone?
Soki zagęszczone, które nazywa się także skoncentrowanymi, uzyskuje się przez odparowywanie większości wody z soku owocowego lub warzywnego. Proces ten stosuje się w celu utrwalenia produktu – odpowiednio przechowywany nie psuje się przez długi czas. W jego trakcie sok zmniejsza niemal 6-krotnie swoją objętość, co w znaczący sposób ułatwia transport i obniża jego koszty.
Kolejno do tak otrzymanego soku zagęszczonego zostaje dodana taka sama ilość wody, która uprzednio była odparowana. Tak powstały płyn może również zostać uzupełniony o naturalny aromat owocowy lub warzywny. Soki zagęszczone są w pełni naturalnymi produktami, ponieważ nie można do nich dodawać żadnych sztucznych składników.
Opisany proces umożliwia uzyskanie identycznego produkty jak przed zagęszczeniem – jest to spowodowane odtworzeniem ilości wcześniej usuniętej wody, ewentualnym wprowadzeniem aromatów oraz miazgi i komórki miąższu. Niektóre soki zagęszczone uzupełniane są także dodatkiem z przecieru owocowego lub warzywnego. Dzięki temu tego typu napoje są bogate w błonnik i sycące.
Czy soki zagęszczone są zdrowe?
Polacy coraz większą wagę przykładają do zdrowia i tego, co ląduje na ich talerzach. Z raportu "Zdrowe odżywianie" przeprowadzonego przez Iquiry w lutym 2024 roku wynika, że chętniej sięgają po soki owocowe, które uważają za zdrowe. Wykonane badania udowadniają też, że Polacy za najzdrowsze uważają soki 100% (62% odpowiedzi).
Soki zagęszczone muszą posiadać odpowiednie właściwości fizyczne, chemiczne, organoleptyczne i odżywcze, które odpowiadają co najmniej przeciętnemu typowi soku otrzymanego z owoców lub warzyw tego samego rodzaju. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) do żadnego soku owocowego i warzywnego 100% oraz musu w opakowaniach jednostkowych nie wolno dodawać cukrów, barwników oraz konserwantów. Soki zagęszczone są więc zdrowe, stanowiąc cenne źródło witamin i składników odżywczych.
Korzyści zdrowotne soku zagęszczonego
Jak zostało wspomniane wyżej, soki owocowe 100%, w tym soki zagęszczone oraz pomidorowe, nie mogą być wzbogacone o dodatkowe substancje konserwujące i barwniki, a także dodane cukry i słodziki – np. glukozę, fruktozę czy syrop glukozowofruktozowy. Soki zagęszczone są więc cennym źródłem witamin, składników mineralnych i odżywczych. To, jakie dokładnie właściwości ma konkretny sok zagęszczony, decyduje owoc lub warzywo, z którego został wyprodukowany.
Soki zagęszczone są bogate w potas, witaminę C, karotenoidy, kwas foliowy, bioaktywne flawonoidy oraz inne substancje, których ilość uzależniona jest od użytych w produkcji owoców lub warzyw. Poza tym stanowią cenne źródło witamin, mikro- i makroelementów. Z uwagi na zdrowotne właściwości soków zagęszczonych, warto po nie sięgać codziennie.
Zagrożenia zdrowotne soku zagęszczonego
Soki owocowe stanowią cenne źródło witamin i minerałów, zastępując przy tym jedną z zalecanych porcji owoców i warzyw. Choć wiele osób mylnie uważa, że soki zagęszczone mają mniejszą wartość odżywczą od świeżo wyciskanych, to nie istnieją badania naukowe, które potwierdziłyby tę tezę.
Pijąc soki zagęszczone należy jednak uważać. Choć są prostym sposobem na spożywanie owoców lub warzyw, a tym samym dostarczania sobie zastrzyku witamin i minerałów, to przyjmowane w nadmiarze mogą gwałtownie zwiększyć poziom cukru we krwi. Ten zaś może prowadzić do takich chorób, jak insulinooporność, zespół metaboliczny, cukrzyca czy otyłość – tak twierdzi dr Walter Willett, specjalista od epidemiologii i żywienia oraz profesor medycyny w Harvard Medical School w Bostonie.
Mimo że przeprowadzone badania nie wykazały bezpośredniego wpływu picia soków na rozwój wyżej wymienionych chorób, to jednak lekarze stwierdzili istnienie ważnego związku. Z tego też powodu niezalecane jest podawanie dzieciom poniżej 1. roku życia soków 100% oraz zagęszczonych, z kolei nieco starsze pociechy powinny je ograniczać do 120 ml dziennie.
Jak spożywać sok zagęszczony, aby był zdrowy?
Produkcja soków zagęszczonych określona jest ścisłymi normami prawnymi – jego jakość, skład i właściwości zdrowotne muszą być porównywalne do jakości soku 100%, pochodzącego z tych warzyw lub owoców. Sok zagęszczony można spożywać poprzez samodzielne dodanie do niego wody – na określoną ilość produktu producent opisuje, ile dokładnie cieczy należy do niego dolać.
Na rynku dostępne są również odtworzone soki z soków zagęszczonych, które są gotowe do bezpośredniego wypicia. W takim przypadku dokładnie taka sama ilość wody, która została uprzednio odparowana, jest dodana jest do niego od razu w procesie produkcji.
Sok zagęszczony a koncentrat
Sok zagęszczony jest inaczej nazywany koncentratem soku owocowego lub warzywnego. Jego właściwości odżywcze i mineralne są takie same lub zbliżone do soków 100%, które produkowane są z tego samego owocu.
Soki zagęszczone, czyli inaczej skoncentrowane, powstają za sprawą skoncentrowania wszelkich wartości odżywczych owocu lub warzywa, z którego powstaje sok. Na rynku dostępne są w dwóch wersjach – do samodzielnego rozrobienia z wodą (według zawartej przez producenta instrukcji) lub gotowe do bezpośredniego wypicia.
Soki odtworzone z soków zagęszczonych – co to oznacza?
Soki zagęszczone są skoncentrowaną dawką witamin, minerałów i wszystkich wartości odżywczych, które pochodzą z owocu lub warzywa, z którego są produkowane. Powstają przez proces odparowywania wody – dzięki temu zmniejszają swoją objętość nawet 6-krotnie. Metodę tę stosuje się w celu łatwiejszego transportu i przechowywania.
Soki odtworzone z soków zagęszczonych otrzymuje się w wyniku dodania do koncentratu takiej samej ilości wody, jaka została wcześniej odparowana. Tego typu napoje są często także uzupełniane odebranym z soku aromatem, a czasem miąższem. Soki odtworzone z soków zagęszczonych są gotowe do bezpośredniego spożycia i zawierają takie same właściwości odżywcze lub zbliżone do tych, jakie posiadają soki otrzymane z owoców tego samego gatunku.
Soki zagęszczone to istna bomba witaminowa i odżywcza. Zgodnie z zaleceniami WHO, szklanka soku, w tym również zagęszczonego, może zastąpić jedną z dziennych porcji owoców i warzyw. Tego typu napoje występują w wersji skoncentrowanej lub jako sok odtworzony z soku zagęszczonego, a każdy z nich znajdziesz w swoim ulubionym smaku.
foto: stockadobe(Andrea Raffin). Zdjęcie wygenerowane za pomocą sztucznej inteligencji
