Downsizing w handlu to chwyt znany od dawna, ale w ostatnich latach coraz mocniej odczuwalny. Aby go dostrzec, konsumenci muszą jednak zachować czujność i zwracać uwagę na kilka kwestii. Przyzwyczajeni do tego, że ulubione produkty są zawsze pakowane tak samo, często nie mają pojęcia, że strategia downsizing jest wdrażana coraz śmielej przez mniej lub bardziej znane marki. O co dokładnie chodzi, jakie są przyczyny tego zjawiska i jak wpływa to na rynek? Oto najważniejsze informacje.
Czym jest downsizing, shrinkflacja i skimpflacja?
Downsizing – co to takiego? Być może przeciętny konsument nie zawraca sobie głowy tak skomplikowanym pojęciem, ale warto zainteresować się tematem. Głównie dlatego, że downsizing produktów staje się praktyką powszechną. Chodzi o zmniejszanie opakowania lub gramatury, przy zachowaniu tej samej ceny za produkt. To sposób, by klient płacił więcej, jednocześnie kupując mniej.
To nie koniec pojęć, które konsumenci powinni jak najszybciej przyswoić. Zamiennymi nazwami dla dowsizingu jest shrinkflacja i skimpflacja – czyli sposób producentów na to, by wyciągnąć z kieszeni kupującego więcej, oferując nie tylko mniejszą gramaturę produktów, ale też gorszy skład. Waga produktu pozostaje więc ta sama, ale w składzie mogą pojawić się tańsze zamienniki lub polepszacze.
Konsumenci kupują również powietrze – gdy opakowanie pozostaje duże, ale wypełnia je mniejsza ilość produktu niż kiedyś. Różnicy na pierwszy rzut oka nie widać. Kto liczy plasterki sera lub liczbę czekoladek w pudełku? Cóż, może właśnie teraz trzeba zacząć to robić, by zyskać większą świadomość, za co płacimy.
Przyczyny downsizingu – jak producenci radzą sobie z inflacją?
Podwyżki cen prądu, gazu, niestabilność gospodarki, która dopiero co podnosi się po pandemii – strategia downsizing stała się sposobem na to, by odrabiać straty, nie psując sobie opinii wśród klientów.
Downsizing przykłady? Jest ich cała masa. Andrzej Gantner z Polskiej Federacji Producentów Żywności w wypowiedzi dla TVN24 przypomina, że kostka masła w przeszłości ważyła 250 gram, teraz już tylko 170. Podobnie dzieje się z wieloma innymi produktami. Cena pozostaje jednak ta sama.
Downsizing marketing – jak działa?
Producenci znają wiele sposobów na to, by odciągnąć uwagę kupującego od tego, co najistotniejsze – od zamaskowanej podwyżki ceny. Najprostszą formą marketingu jest więc pozostawienie tego samego opakowania, w którym znajduje się mniejsza ilość produktu.
Chodzi nie tylko o spożywkę, ale też środki czystości, środki higieniczne, kosmetyki itp. Dotyczy to często opakowań, które klienci znają od lat, a więc ufają marce i kupując automatycznie, nie zwracają szczególnej uwagi na to, czy zmieniła się gramatura, lub skład.
Wady i zalety downsizing-u
Czy można rozpatrywać downsizing w kategoriach pozytywów i negatywów? Spróbujmy.
- Zalety
Odczują je wyłącznie sami producenci, którzy nadrabiają straty finansowe, a jednocześnie nie tracą w oczach klientów. Marki wychodzą więc obronną ręką w czasach największego kryzysu. Downsizing opakowań pozwala również zachować dawne opakowanie, dzięki czemu producenci unikają zmiany certyfikowanych kodów kreskowych.
- Wady
Konsumenci płacą tyle samo lub więcej za produkty, które są mniejsze, a czasem gorsze jakościowo. Downsizing jest legalną, ale nieuczciwą praktyką, która wprowadza konsumentów w błąd.
Jak producenci stosują downsizing w handlu żywnością?
Możemy wyróżnić dwa sposoby:
- downsizing produktów
polegający na zmniejszaniu gramatury lub ilości produktów;
- downsizing opakowania
polegający na stosowaniu tych samych, dużych opakowań, których nowa wersja produktu nie jest w stanie wypełnić.
Półki sklepowe – downsizing w praktyce
Downsizing cenowy i opakowaniowy to jedno. Należy pamiętać jeszcze o downsizingu wizualnym, gdzie podaje się cenę nie za 1 kg, a za 100 g produktu. To myli klientów, którzy myślą, że coś jest bardzo tanie, gdy w rzeczywistości kosztuje słono. Świetnym przykładem są ceny orzechów lub awokado.
Skutki downsizingu
Downsizing produktów bije po kieszeni każdego Polaka. Choć jak podaje Centrum Monitoringu Rynku, spada liczba kupowanych przez klientów opakowań produktu, na przykład oleju, klienci wydają na nie o wiele więcej.
Jakie jeszcze skutki powoduje downsizing?
Wpływ na rynek produktów i konsumentów
Pogorszenie jakości produktów, a w dłuższej perspektywie: coraz mniejsze zaufanie do marek, które budowały swoją pozycję przez lata.
Zmiana nawyków zakupowych
Kupujemy coraz rozważniej i oszczędniej. Częściej czekamy na promocje, rezygnujemy także z produktów luksusowych na rzecz tańszych zamienników.
Wpływ na jakość produktów
Pogorszenie jakości: producenci szukają tańszych zamienników, polepszaczy, które na przykład chłoną wodę, sztucznie napompowując wagę i gramaturę produktu.
Wpływ na producentów
Strategia downsizing to pole dla nieuczciwych działań. Nie ma gwarancji, że gdy inflacja zacznie spadać, a gospodarka stabilizować, producenci przywrócą dawną gramaturę i jakość produktów, lub obniżą ceny.
Zmiany w produkcji
Wycofywanie niektórych składników i zastępowanie je innymi odbija się negatywnie na podwykonawcach. To może skutkować trwałym obniżeniem jakości niektórych produktów żywnościowych.
Wpływ na konkurencyjność
Producenci, którzy nie chcą stosować downsizingu doświadczają nieuczciwej konkurencji - ich produkty znacząco drożeją (nawet o 30-50%), a ponieważ klienci mogą to łatwo dostrzec, być może wybiorą ofertę konkurencyjnej marki, która zamaskowała podwyżkę cen.
Kontrowersje związane z downsizingiem produktów
Choć downsizing trudno nazwać uczciwą grą, jak podaje portal Wirtualne Media – UOKiK pozostaje w tej kwestii bezradny i radzi klientom, aby uważnie czytali etykiety. Co to znaczy downsizing w praktyce powinniśmy wiedzieć od dawna, ale jak podaje BusinessInsider – wojna w Ukrainie i kryzys energetyczny wyjątkowo mocno wzmocniły to zjawisko.
Prognozy związane z shrinkflacją
Trudno o jasne prognozy związane ze zjawiskiem shrinflacji. To działania w pełni legalne, nie ma także żadnej ustawy, która nakazałaby producentom przywrócić dawną gramaturę produktów lub skład. To, co na pewno się zmieni, to świadomość konsumentów, którzy na własnych błędach muszą nauczyć się, jak porównywać ceny i czytać składy.
Podsumowanie
Downsizing – definicja tego pojęcia powinna stać się znana każdemu konsumentowi w Polsce. Jak zwraca uwagę międzynarodowy dziennik gospodarczy Financial Times, downsizing to już norma, znana nie od dzisiaj, ale od starożytności.
Teraz jednak, w obliczu inflacji i kryzysu energetycznego strategia downsizing wyjątkowo dotkliwie obciąża nasze portfele. Mniej produktu – cena ta sama. Czy istnieje sposób, by radzić sobie z takimi działaniami? Na pewno warto uważnie czytać etykiety, zwracać uwagę na gramaturę, cenę za kilogram, a nie za gramy, oraz starać się dokonywać mądrych zakupów.
Foto: StockAdobe(anetlanda)
